TABU LEY, MWANAMUZIKI ALIYEKUWA NA WATOTO ZAIDI YA MIA MOJA

 

 

Akiwa na bendi ya African Fiesta Tabu Ley aliimba wimbo ulioitwa Mokolo nakokufa, wimbo wa rhumba la taratibu uliotokea kupendwa Afrika nzima, baadhi ya maneno ya wimbo huo yalikuwa haya;

Mokolo mosusu ngai nakanisi

Naloti lokola ngai nakolala aah mama

Mokolo nakokufa

Mokolo nakokufa, nani akolela ngai ?

Nakoyeba te o tika namilela.

Liwa ya zamba soki mpe liwa ya mboka

Liwa ya mpasi soki mpe liwa ya mai O mama

Mokolo nakokufa

Kwa kifupi maana ya maneno haya ni;

Siku moja niliona kama nimeota siku yangu ya kufa,

Siku ya kufa nani atanililia? Sijui labda nitabiri.

Ntafia porini au nyumbani?

Kifo changu kitakuwa cha maumivu au kuzama majini?

Ahh siku yangu ya kufa.

Wimbo huu ulikuja kuwa na maana kubwa siku ya tarehe 30 Novemba 2013, siku taarifa ya kifo cha Tabu Ley ilipotolewa.
Tabu Ley maarufu kwa jina na Rochereau, alizaliwa 13 Novemba, mwaka 1940 huko Bandundu katika Jamhuri ya Demokrasi ya Kongo. Alianza maisha akiitwa Pascal Emmanuel Sinamoyi Tabu, jina la Rocherau lilikuwa ni jina la utani toka shuleni na ndilo alilolitumia alipopeleka nyimbo zake za kwanza kwa Joseph Kabasele wakati akiomba kujiunga na bendi ya African Jazz. Tabu Ley alianza maisha yake ya muziki mapema sana na 1954 akiwa na umri wa miaka 14 tu aliandika wimbo wake wa kwanza Bessama Muchacha,  ambao akaurekodi na kundi maarufu la African Jazz lililokuwa chini ya Joseph ‘Grande Kalle’ Kasebele, (asichanganywe na Pepe Kalle). Tabu Ley aliendelea na shule na hatimae alipomaliza ‘High School’ 1959, akajiunga rasmi na African Jazz. Tabu Ley alishiriki katika wimbo, ulioitwa Independence Cha Cha, wimbo huu  ulipendwa sana na kugeuka na kuwa wimbo rasmi wa kusherehekea uhuru wa Kongo uliopatikana May 1960. Tabu akapata  umaarufu mkubwa kuanzia hapo, na akakaa kwenye bendi hiyo mpaka mwaka 1963, ambapo yeye na mpiga solo maarufu  Nicolaus Kasanda, maarufu kwa jina la Dr Nico, wakaanzisha kundi lao la African Fiesta. Wapenzi wa muziki wa zamani, wana kumbukumbu za muunganiko huo wa magwiji hawa, Afrika iliwapokea na kuwakubali. Lakini mwaka 1965, wakati Kongo imewaka moto kimuziki na ushindani kuwa mkali sana, Tabu akaachana na Dr Nico na kuanzisha kundi lake la African Fiesta National au mara nyingine likiitwa Africa Fiesta Flash, wanamuziki kama Papa Wemba na Sam Mangwana ni kati ya wakongwe waliowahi kupitia katika kundi hili tishio katika siku zao za mwanzo. Mwaka 1970, Tabu Ley alianzisha kundi aliloliita Orchestre Afrisa International. Jina hilo lilitokana na kuunganisha majina ya ‘record labels’ zake mbili , Africa na Editions Isa akapata jina Afrisa.  Afrisa International na TP OK Jazz ndizo zilikuwa bendi maarufu zaidi Afrika katika kipindi hicho. Afrisa International waliteremsha vibao kama Sorozo, Kaful Mayay, Aon Aon, na Mose Konzo na  Tabu Ley aliweza hata kupata tuzo toka serikali za nchi kama Chad iliyompa heshima ya Officer of The National Order, wakati Senegal ilimpa heshima ya Knight of Senegal, na akawa sasa anaitwa Siegneur Rochereau. Katikati ya miaka ya 80 Tabu Ley aligundua kipaji cha mwanamama aliyekuja kutikisa anga za Afrika naye si mwingine ila Mbilia Bel, baadae Tabu alimuoa Mbilia na wakapata mtoto mmoja. Nyimbo kama Nadina, Nakei Nairobi zinaonyesha kipaji gani alikuwa nacho mama huyu aliyekuwa mzuri kwa umbo na sura, aliyejua pia kucheza na kutawala jukwaa vizuri. 1988 Tabu akamgundua muimbaji wa kike mwingine Faya Tess. Wakina mama hawa wakaleta mvutano mkubwa katika bendi, Mbilia akaacha bendi na kuendelea na maisha yake ya muziki peke yake.

Ni wakati wa kipindi hiki, mtindo wa Soukus uliokuwa na mapigo yenye mwendokasi zaidi ya lile rumba la Afrisa na TPOK Jazz ulianza kuzishika nyoyo za vijana, bendi hizi kubwa zikaanza kufifia.

Mwanzoni mwa miaka ya 90 Tabu Ley alihamia Marekani akaishi Kusini mwa California, akabadili muziki wake katika kujaribu kujikita zaidi katika soko la ‘Kimataifa’, akatunga nyimbo kama Muzina, Exil Ley, Babeti Soukous. 1996 Tabu Ley alishiriki katika album ya kundi la Africando na kushiriki katika wimbo Paquita wimbo aliyokuwa ameurekodi miaka ya 60 akiwa na African Fiesta. Tabu alipata cheo cha Uwaziri katika utawala wa Laurent Kabila baada ya kuondolewa kwa Mobutu. Hata baada ya kifo cha Laurent Kabila November  2005 Tabu alipewa cheo cha Vice- Governor wa mambo ya utawala, siasa na ustawi wa jamii wa jiji la Kinshasa.

Mwaka 2006  Tabu Ley  akashirikiana na rafiki yake wa  muda mrefu Maika Munah na kutoa album yake ya mwisho iliyoitwa Tempelo, katika album hiyo kuna wimbo ambao ni kama kumbukumbu ya kote alikopita na pia akaimba wimbo mmoja na binti yake Melodie.

Mwaka 2008 alipata mshtuko wa moyo na hakika kuanzia hapo afya yake haikutengemaa mpaka kifo kilipomchukua siku ya Jumamosi Nov 30 2013, katika hospital ya St Luc Brusells Ubelgiji. Mchanganyiko wa matatizo ya kisukari na moyo ndiyo yaliyosababisha kifo cha mbuyu huu wa muziki wa rumba. Inasemekana tabu Ley alipata watoto 104 katika uhai wake. Hata yeye mwenyewe alipokuwa hai akiulizwa ana watoto wangapi alikiri kuwa hana uhakika. Watoto wake wachache walifuata nyayo za baba yao, akiwemo Melodie, binti aliyezaa na Mbilia Bel ambae sauti yake imo katika album ya mwisho ya Tabu Ley ‘Tempelo’ aliyoitoa mwaka 2006. Wengine katika muziki ni

 Pegguy Tabu, Abel Tabu, Philemon and Youssoupha Mabiki.

Youssoupha ni rapper anaeishi Paris, alizaliwa mwaka 1979 , mama yake alikuwa kutoka Senegal. Mwanae Marc Tabu ni mtangazaji kwenye TV moja huko Paris na ndie aliyetoa taarifa ya kwanza ya kifo cha baba yake kwenye ukurasa wake wa Facebook Novemba 2013

 

TUMETIMIZA MIAKA 18 BILA PATRICK BALISIDYA

Patrick Balisidya, nyuma yake Salim Willis

Mwaka 1974 mwezi wa sita, ulikuwa mwezi wa furaha kwangu na wenzangu wa Operesheni Ukombozi pale Ruvu JKT.

Tulikuwa tumemaliza miezi sita ya kutumikia Jeshi la Kujenga Taifa ‘kwa mujibu wa sheria’. Mafunzo ya miezi sita yaliyoanzia kambi ya Mafuleta kule Handeni na kukakamilika katika kambi kubwa ya Ruvu, mkoa wa Pwani. Miezi sita iliyojaa visa na vituko  vingi vya ujana, marafiki wapya, na shughuli nyingi za kujenga ukakamavu,  kama vile mchakamchaka kila asubuhi, paredi, route march na mazoezi mbalimbali ya kivita na  kazi mbalimbali zikiwemo kilimo cha mpunga, ufugaji wa kuku na ng’ombe, hakika hakukuweko muda uliokosa shughuli. Hatimae siku ya mwisho ilifika tukafanya paredi kubwa ya kumaliza mafunzo, chini ya Mkuu wa Kambi Marehemu Meja Jenerali Rashid Makame. 

Baada ya paredi ya 'Pass Out', kulikuwa na shamra shamra nyingi za kumaliza mafunzo  zilizoishia na dansi lililoporomoshwa na bendi ya Afro 70.
Pamoja na kuwa nilikuwa nafahamu habari za bendi hii na pia nilishaanza kununua santuri zao toka mwaka 1973, siku hiyo ilikuwa siku ya kwanza kuiona bendi hiyo ikiwa jukwaani. Ilikuwa furaha juu ya furaha. Furaha ya kumaliza muda wa kulitumikia Jeshi la Kujenga Taifa juu yake furaha ya kuiona Afro70, bendi tuliyozowea kuiita Afrosa, kutokana na jina la mtindo wa muziki wake.
Dansi lilianza kama saa tatu usiku hivi baada ya chakula cha jioni, Afro 70 hawakutuangusha, na nyimbo zao zilizokuwa maarufu ziliporomoshwa usiku kucha, Dirishani, Weekend, Dada Rida, Pesa, Tausi na nyingine nyingi, pia bendi ilipiga nyimbo za wanamuziki waliopendwa miaka hiyo akina Clarence Carter, Otis Redding, James Brown, Aretha Franklin, ilikuwa raha kubwa. Sharti la muziki wa siku hii ya mwisho ilikuwa ni bendi kupiga muziki mpaka jua litakapochomoza kwani mabasi yalikuja mapema ili kuondoka na askari tuliokuwa tumemaliza muda kurudi makwetu. Alfajiri tulitoka kwenye muziki na masunduku yetu na kuingia kwenye mabasi kurudi makwetu.
Nimekumbuka sana siku hii kwa kuwa mwezi huu tunatimiza  miaka kumi na nane toka tulipo mzika Patrick Balisisdya, mtunzi, muimbaji, mpiga gitaa na kiongozi wa bendi ya Afro 70 pale makaburi ya Buguruni Malapa.

Patrick Pama Balisidya alizaliwa Mvumi Dodoma tarehe 18 April 1946. Mama yake alikuwa anapiga kinanda kanisani  hakika Patrick angeweza kujisifu kuwa muziki uko katika damu yake. Alianza kushiriki katika mambo ya muziki mapema na hata kuwa kiongozi wa Bendi ya shuleni kwake pale Dodoma secondary School. Alipomaliza shule ya sekondari akajiunga na Chuo cha Ufundi Dar es salaam, maarufu wakati huo kwa jina la Dar Technical, baada ya kumaliza mafunzo Dar Tech, alifanya kazi hiyo kwa muda na 1967 akawa tayari anapiga muziki Dar Es Salaam Jazz B.
Bendi hii ilikuwa inafanya kazi nzuri sana hivyo kuanza kuwa tishio kwa bendi kongwe Dar es Salaam Jazz Band yenyewe ( Majini wa bahari), na hivyo uongozi wa Dar Jazz ukaamua kuivunja bendi hiyo ndogo kabla haijaipoteza kabisa bendi kaka. Patrick hakufurahishwa na hatua hiyo, kufikia mwaka 1970 Patrick alikuwa ameanzisha kikosi chake mwenyewe kilichoitwa Afro70, kikiwa na mtindo wake Afrosa. Mkongwe Shebby Mbotoni aliwahi nihadithia jinsi walivyokuja na wazo la kuanzisha bendi ya Afro 70, bendi iliyokuja kumtambulisha Patrick ulimwenguni. Shebby alisema siku moja alikuwa kwao akipiga gitaa, ndipo Patrick alipomkuta wakati akiwa anamtafuta rafiki yake aliyekuwa amepanga nyumba hiyo aliyokuwa akiishi Shebby. Basi alijitambulisha na wakaanza urafiki na ndipo likaja wazo la kuanzisha bendi,  na hatimae ikazaliwa Afro 70,
 Patrick alikuwa  mbunifu katika muziki wake, na kwa muda mrefu alikwepa sana kuingia katika wimbi la kufuata mapigo ya Kikongo kitu ambacho hata wakati huo bendi nyingi zilikifanya, hata bendi aliyokuwa akipigia, Dar es Salaam Jazz Band ilikuwa katika mkumbo huo wa kuiga bendi za Kikongo. Msimamo wa Patrick uliyumba baada ya kukutana na Franco wakati bendi ya TP OK Jazz ilipofanya ziara yake ya kwanza  nchini mwaka 1973, Patricka akaanza kuiga staili ya upigaji gitaa wa Franco. Wimbo wake wa Umoja wa kinamama, ulikuwa wazi umeiga sehemu kubwa wimbo wa Georgette wa TP OK Jazz.  

Afro70 ilipata bahati kuwakilisha wanamuziki wa Tanzania katika maonyesho ya mtu mweusi Lagos, Nigeria. (FESTAC festival 1977). Bahati hii ilikuja baada ya Afro 70 kushinda mashindano ya bendi yaliyoandaliwa na Wizara ya Utamaduni, kwa ajili ya kupata muwakilishi wa kwenda kwenye Tamasha hilo.  Baada ya mashindano, bendi ilipata fursa ya kuzunguka sehemu mbalimbali nchini kuonyesha kilichowafanya washinde na pia kupata mazoezi zaidi kabla ya safari ya kwenda Lagos. Lakini  bahati mbaya wakati wa kurudi Dar gari lao lilipata ajali na vyombo vya bendi vyote viliharibika. Wakati huohuo  Wizara ya Utamaduni ilikuwa imenunua vyombo vipya kwa ajili ya kuanzisha bendi yake, vyombo hivyo ilikabidhiwa Afro 70 kuvitumia FESTAC. Baada ya kurudi kutoka Nigeria Afro 70 waliamuliwa kurudisha vyombo vile serikalini, na  pia baada ya kurudi Festac bendi ilianza kusambaratika haikufanya onyesho tena kama Afro 70. Afro 70 ikafa rasmi.
Vyombo vile viliporudishwa serikalini vilitumika kuanzisha bendi ya Wizara ya Utamaduni iliyoitwa Asilia Jazz Band. Mwaka 1979, Balisidya alikwenda Sweden na kushirikiana na kikundi cha Archimedes akatoa album nzuri sana iliyoitwa Bado Kidogo. Patrick pia alipitia Orchestre Safari Sound, (Masantula) na kupiga piano katika ule wimbo maarufu, ‘Unambie siri’, alipitia pia bendi iliyoitwa Rainbow Connection, nakumbuka kukutana nae nilipotaka kujiunga na bendi hiyo wakati ikipiga pale New Africa Hotel, lakini Patrick akanishauri nisijiunge kwani alisema kuwa hakuwa anaona maendeleo yoyote katika bendi ile. Utabiri ambao ulikuja kuwa kweli bendi ilikuja kusambaratika.
Kwa kweli nyimbo za Patrick zilizokuwa juu katika chati ni nyingi,  Harusi, Dirishani, Weekend, Tausi, Pesa, Nakupenda kama Lulu, Ni mashaka na mahangaiko, Afrika, na nyinginezo nyingi. Patrick alifariki tarehe 7, Agosti 2004 na kuzikwa 12 Agosti katika makaburi ya Buguruni Malapa.

MUNGU AMLAZE PEMA PATRICK BALISDYA

 

MJUE JEAN 'JOHNNY' BOKELO ISENGE

 

 

 Jean ‘Johnny’ Bokelo Isenge alizaliwa mwaka 1939 nchini Kongo, nje kidogo ya jiji la Kinshasa. Familia yake ilikuwa ni ya wanamuziki. Johnny alikuwa mdogo wa Paul Ebengo’Dewayon’ Isenge mwanamuziki mwingine aliyekuwa mkubwa sana nchini Kongo toka mwanzoni mwa miaka ya 50. Huyu Dewayon alikuwa na bendi inaitwa Watam, hapa ndipo Johnny alipoanzia muziki akipiga na mtoto mwingine aliyekuja kutikisa ulimwengu wa muziki Franco Luambo Luanzo, wakati huo Franco akiwa na miaka 12 tu. Johnny Bokelo aliendelea kupiga katika bendi alizoanzisha kaka yake kama vile Conga Jazz na Orchèstre Cobantu, lakini mwaka 1958 Johhn akaanzisha bendi yake, Orchestre Conga Succès, akiwa na mdogo wake Mpia Mongongo maarufu kwa jina la Porthos Bokelo, ambaye alikuwa mpiga gitaa la rhythm mahiri sana. Kaka yao Dewayon, akaja kujiunga na kundi hilo1960 lakini miaka miwili baadae1962 Johnny na kaka yake wakatengana. Bokelo alifanikiwa kulijenga kundi lake kuwa na nguvu na likawa kwa namna fulani linafanana sana na OK Jazz. Hata tungo nyingine zilikuwa ni za kujibu tungo za OK Jazz au kuzungumzia mada ambayo imeanzishwa na OK Jazz. Hii haikuwa kwa ugomvi bali kutokana na ukaribu uliokuwa kati ya Franco na Johnny. Kuna wakati Bokelo alianzisha mtindo wa kutunga nyimbo alizozipa jina la Mwambe, kukawa na Mwambe no 1 na 2 mpaka 5 ambapo alikuwa akiongea na kushangaa jamii inaelekea wapi. Upigaji wa Bokelo Dewayon na Franco ulishabihiana, pengine ni kutokana na wote kuanzia Watam. Mwaka 1968 Johnny Bokelo akabadili jina la kundi lake la Conga succès” na kulita “Conga 68” akaanzisha label yake akaanza kutoa santuri, hii ilimuongezea kipato japo wanamuziki wake walitishia kuachana nae kwani walisema hawakuwa wanapata fedha zozote kutokana na mradi huo. Santuri nyingi wakati huu alikuwa akiziachia kwanza kutoka Ufaransa ili kupata mapato zaidi. Kati ya 1972 mpaka 1974 Bokelo Isengo alikuwa anatumia muda mwingi zaidi akiwa studio, kwenye mwaka 1970, viwanda vya kutengeneza santuri vya Kinshasa vikawa vimechoka hivyo bokelo akaanza kupeleka master zake Kenya ili kutengeneza santuri. Mwaka 1980 Bokelo aliachana sana na shughuli za muziki.

Bokelo alifariki 15 January 1995 baada ya kuugua kwa muda mrefu